Początki bibliotekarstwa publicznego w Mińsku Mazowieckim sięgają okresu przedwojennego. Jak wynika ze „Sprawozdania z działalności Zarządu Miejskiego za okres całej kadencji, tj. od 26.10.1934 do 16.05.1939 roku” w pierwszej połowie 1939 roku Zarząd Miejski w Mińsku Mazowieckim, wyłożył z miejskiej kasy 1.097.75 złotych na zakup książek i szafy. Dokument precyzuje, że powstała biblioteka publiczna posiadała około 750 woluminów książek i już po kilku tygodniach działania miała 90 czytelników.
Ubogie źródła historyczne z okresu powojennego nie pozwalają jasno sprecyzować dokładnej daty uruchomienia biblioteki publicznej. Z powodu braku jakichkolwiek dokumentów organizacyjnych Miejskiej Biblioteki Publicznej, za jedyny dokument potwierdzający powstanie biblioteki w Mińsku Mazowieckim należy przyjąć wpisy w księgach inwentarzowych oraz artykuł Wacława Pieńkowskiego „Z dziejów oświaty i kultury (XVII-XX w.)”, w którym zostało napisane: „Już w 1944 r. zorganizowano bibliotekę powiatową w Mińsku Mazowieckim i gminną w Mrozach. Księgozbiór ich pochodził z darów i nie przekraczał 1000 tomów”. Pierwsze wpisy w księgach inwentarzowych zachowanych w naszej bibliotece wskazują, że po wojnie działały w Mińsku Mazowieckim dwie biblioteki: powiatowa i miejska. W latach 40. i 50. biblioteki spełniały podstawowe zadania, jakie nakładał na nie Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami z 1946 roku, a mianowicie: upowszechnianie czytelnictwa wśród najszerszych rzesz społeczeństwa, wyrabianie nawyków czytania oraz zainteresowanie książką.
Przez cały okres swojej działalności Biblioteka przeszła wiele zmian zarówno organizacyjnych jak i lokalowych. Zmiany administracyjne wpłynęły na strukturę biblioteki, jej zasięg działania, organ założycielski i źródło finansowania.
W 1955 roku na skutek rozporządzenia Ministra Kultury połączono bibliotekę powiatową i miejską w jeden organizm, utrzymywany przez Zarząd Miejski w Mińsku Mazowieckim. W tym kształcie Biblioteka funkcjonowała do 1975 roku, do reformy administracyjnej kraju, która zlikwidowała jeden ze szczebli administracji państwowej, czyli powiaty. Oznaczało to rezygnację z jednego ogniwa sieci bibliotek – z placówek powiatowych. Miejska Biblioteka Publiczna przejęła wówczas zadania biblioteki powiatowej, strukturę tę uzupełniały filie miejskie i wiejskie oraz organizowane w sołectwach punkty biblioteczne, w których księgozbiór był wymieniany co kwartał.
W latach siedemdziesiątych Miejska Biblioteka Publiczna została włączona w struktury Mińsko – Mazowieckiego Ośrodka Kultury, a samodzielność prawną odzyskała dopiero w 1993 roku, gdy stała się samorządową instytucją kultury. W tym okresie w strukturę Biblioteki przy ulicy Warszawskiej 117 (gmach główny) wchodziły: Wypożyczalnia dla Dorosłych (na parterze) oraz Dział Instruktorski ds. bibliotek w terenie i Czytelnia na pierwszym piętrze. Według wpisów w księgach inwentarzowych Oddział dla Dzieci powstał w roku 1974 roku i mieścił się w Filii nr 3 przy ulicy Siennickiej. Ponadto istniały Filia nr 1 przy ul. Małopolskiej 11 i Filia nr 2 przy ul. Kopernika.
Do 1988 roku Miejska Biblioteka Publiczna (Wypożyczalnia, Czytelnia oraz Instruktorzy ds. bibliotek powiatowych) funkcjonowała w ciasnych pomieszczeniach prywatnej kamienicy przy ulicy Warszawskiej 117. Związane z tym trudności lokalowe nie dawały szans i możliwości rozwinięcia różnorodnych form pracy biblioteki na rzecz środowiska, a zwłaszcza pracy z dziećmi i młodzieżą. Większość oferty skierowana była do dorosłego czytelnika. Biblioteka organizowała spotkania z pisarzami, urządzała wystawy, wystawki, współpracowała z organizacjami społecznymi.
Od 1999 roku na mocy porozumienia (Uchwała nr X/106/99 Rady Miejskiej w Mińsku Mazowieckim z dnia 2.09.1999 roku), pomiędzy Starostwem Mińskim i Miastem Mińsk Mazowiecki Miejska Biblioteka Publiczna pełni funkcję biblioteki powiatowej i sprawuje opiekę merytoryczną nad bibliotekami gminnymi powiatu mińskiego i to właśnie za działalność na rzecz bibliotek publicznych w powiecie w 2008 roku otrzymała Nagrodę im. Kierbedziów.
W 1988 roku wbrew panującej niekorzystnej dla bibliotek publicznych atmosferze początku lat dziewięćdziesiątych nowy impuls do działania dała Bibliotece przeprowadzka do nowej siedziby w Pałacu Dernałowiczów. Lokalizację zmieniły też w latach osiemdziesiątych trzy filie Biblioteki. Filia nr 1 została przeniesiona do Szkoły Podstawowej nr 5 przy ul. Małopolskiej 11, Filia nr 2 swoją siedzibę znalazła w pomieszczeniach Spółdzielni Mieszkaniowej „Przełom” przy ul. Kościuszki 20, a Filia nr 3 zajęła pomieszczenia po Mińsko – Mazowieckim Ośrodku Kultury przy ul. Dąbrówki 6. Niedługo po przeprowadzce w Pałacowej Bibliotece w Wypożyczalni dla Dorosłych zaczęto udostępniać także księgozbiór dla dzieci i młodzieży.
Nowe, przestronniejsze wnętrza pałacowej biblioteki odwiedzali nie tylko czytelnicy. Odbywały się tu spotkania z pisarzami. To tutaj właśnie odbyło się jedno z Mazowieckich Spotkań z Książką, organizowanych przez Bibliotekę Publiczną m. st. Warszawy. Kilka lat z rzędu w czerwcu (2005 – 2007) Biblioteka zorganizowała Święto Książki Dziecięcej, największą cykliczną imprezę dla dzieci. Z czasem jednak niezwykle gościnne mury pałacu Dernałowiczów zrobiły się zbyt ciasne dla wciąż powiększających się zbiorów Biblioteki i szeregu organizowanych imprez. Warunki lokalowe w Pałacu nie pozwalały na zainicjowanie nowych form upowszechniania czytelnictwa, a planowanie i realizacja dotychczasowych form także napotykała na szereg trudności: brak odpowiedniej sali na pracę z dziećmi np. spotkania z pisarzami, lekcje biblioteczne z wykorzystaniem multimediów.
Ówczesny Burmistrz Miasta Mińsk Mazowiecki – Zbigniew Grzesiak wyszedł z inicjatywą budowy nowego budynku dla biblioteki. Środki zgromadzone wspólnie z sejmikiem województwa mazowieckiego pozwoliły na rozpoczęcie budowy w styczniu 2009 roku i zakończenie jej w sierpniu 2010 roku.
10 listopada 2010 roku w życiu Miejskiej Biblioteki Publicznej Mińsku Mazowieckim miało miejsce doniosłe wydarzenie. Oficjalne i uroczyście otwarto podwoje nowo wybudowanej siedziby Biblioteki przy ulicy Piłsudskiego 1a.
Wspaniałą uroczystość uświetnili swoją obecnością m. in. ambasador Meksyku Raphael Steger, ambasador Arabskiej Republiki Egiptu w Polsce Fahma Fayed oraz dyrektor Muzeum w Aleksandrii Ibrahim Darwish. Powodem tej wizyty było przekazanie Miejskiej Bibliotece Publicznej w Mińsku Mazowieckim trzystukilogramowego kamienia z Aleksandrii oraz posążka skryby spisującego historię na kamiennej tabliczce z Egiptu oraz figury skryby z Meksyku. Eksponaty te znalazły się obok innych kamieni z ważnych miejsc dla historii kultury i cywilizacji tj. miejsca urodzenia Konfucjusza – Qufu w Chinach, Soboru Św. Sofii w Kijowie, Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie oraz Biblioteki Jagiellońskiej. Za sprawą dobrego ducha naszej Biblioteki – burmistrza Zbigniewa Grzesiaka jesteśmy jedyną Biblioteką w Polsce, która ma tak cenne kamienie węgielne potwierdzone certyfikatami z miejsc ich pochodzenia.
Miejska Biblioteka Publiczna obecnie to budynek główny przy Piłsudskiego 1a i jedna Filia nr 2 przy ul. Kościuszki 20. Po przeniesieniu Biblioteki do nowego budynku Filia nr 1 przy ul. Małopolskiej 11 (2011) i Filia nr 3 przy ul. Dąbrówki 6 (2012) zostały zamknięte.
Nowa siedziba MBP to klimatyzowany, wyposażony w windę i podjazd dla niepełnosprawnych, podpiwniczony, czterokondygnacyjny budynek (jedna kondygnacja podziemna) o powierzchni użytkowej 2257 m. 2. W nowym gmachu znalazły miejsce wszystkie działy Biblioteki. Na parterze znajduje się Wypożyczalnia, Oddział dla Dzieci (przeniesiony z ul. Dąbrówki 6), Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów, Dział Instruktorski ds. bibliotek w powiecie. Pierwsze piętro to Czytelnia, magazyn Czytelni, Czytelnia Regionalna, Dział Zbiorów Specjalnych. Magazyny Biblioteki zostały wyposażone w system regałów przesuwnych. Na poziomie -1 znajduje się Sala Konferencyjna, w której odbywają się spotkania z pisarzami, promocje książek, wystawy, zajęcia, warsztaty i przedstawienia teatralne dla dzieci, ponadto seanse filmowe, koncerty muzyczne, szkolenia oraz imprezy współorganizowane ze szkołami, przedszkolami, innymi placówkami kultury, organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami, i fundacjami.
Wzrost zapotrzebowania na usługi świadczone przez bibliotekę wymusił konieczność usprawnienia obsługi czytelników. Znalazło to wyraz w procesie komputeryzacji, zarówno jeśli chodzi o całość prac typowo bibliotecznych, obsługę czytelników, jak też informację o zbiorach i działalności biblioteki. Proces komputeryzacji Miejska Biblioteka Publiczna rozpoczęła na dobre w 2000 roku. Od 2004 roku pracownicy MBP uczestniczyli w budowie Mazowieckiego Systemu Informacji Bibliotecznej, opartego na zasobach ludzkich i materiale bibliotek powiatowych województwa mazowieckiego.
Na koniec 2014 roku MBP w Mińsku Mazowieckim dysponowała 66 komputerami pracującymi w sieci (64 w Bibliotece Głównej przy ul. Piłsudskiego 1a) – z czego 36 stanowisk komputerowych dla czytelników i dwa komputery w Filii nr 1 przy ul. Kościuszki 20. W nowej siedzibie MBP jedno stanowisko przeznaczono dla osób niedowidzących i niewidomych ze specjalistycznym oprogramowaniem Windows Eyes. Wszystkie komputery dostępne dla użytkowników mają dostęp do Internetu i w całym budynku MBP przy Piłsudskiego 1a można korzystać z sieci Wi-Fi.
Stopień komputeryzacji Miejskiej Biblioteki Publicznej jest wysoki, chociaż niepełny (czytelnicy nie mają możliwości zamawiania książek przez Internet) i obejmuje rejestrację: czytelników i wypożyczeń za pomocą kart magnetycznych, przejmowanie danych z obcych baz, wykorzystanie komputera do innych czynności bibliotecznych jak gromadzenie, ewidencja i skontrum. Informacje o aktualnych zasobach Biblioteka można znaleźć w katalogu on-line – katalogu głównym oraz katalogu regionalia Mińsk on-line.
W nowej siedzibie zmieniły się też nieco sfery działalności informacyjnej i usługowej biblioteki. Biblioteka idąc z duchem czasu stosuje marketing, dba o wizerunek i kładzie duży nacisk na promocję wizualną: promuje swoją działalność poprzez umieszczanie informacji i zapowiedzi na wyświetlaczu LED nad wejściem do Biblioteki, filmików reklamowych na monitorze w holu głównym. O aktualnych wydarzeniach w Bibliotece informują banery, plakaty, ulotki oraz informacje prasowe. Biblioteka prowadzi stronę internetową (www.mbpmm.pl), profil na Facebooku, na Google+ i na YouTube. Swe działania promocyjne biblioteka intensyfikuje szczególnie podczas majowego Tygodnia Bibliotek, świętuje też Dzień Bibliotekarza i Bibliotek.
Biblioteka od lat włącza się w realizację imprez kulturalnych o zasięgu miejskim, ogólnokrajowym, a także międzynarodowym. W 2011 roku Biblioteka była bazą dla III Festiwalu Jana Himilsbacha (pisarza i scenarzysty, urodzonego w Mińsku Mazowieckim) oraz w 2013 roku bazą Festiwalu 4M – Mińsk Mazowiecki Miasto Muzyki. Od 2013 roku współorganizuje z Mińską Gildią Fantastyki Dni Fantastyki. Współorganizuje również i koordynuje na terenie miasta i powiatu trzy konkursy recytatorskie. Od 2013 roku włącza się w ogólnopolską cykliczną akcję Narodowe Czytanie. W imprezę o zasięgu międzynarodowym znakomicie wpisał się Konkurs Libros Lege – konkurs głośnego czytania (MBP brała udział w trzech edycjach w latach 2008 – 2010) rozgrywany równolegle w Warszawie i Chicago.
Co roku w Noc Muzeów – MBP wychodzi z propozycjami dla lokalnej społeczności. Mińszczanie mają więc okazję w późnych godzinach wieczornych zobaczyć wystawę, obejrzeć film. W 2015 roku gościem Nocy Muzeów będzie Centrum Nauki Kopernik.
W ostatnich latach (2010 – 2014) położono nacisk na promocję książki i czytelnictwa poprzez zwiększenie liczby organizowanych w Bibliotece spotkań autorskich, imprez kulturalnych, zajęć literackich dla dzieci, zajęć plastycznych, konkursów czytelniczych, wystaw, wystaw wirtualnych, ekspozycji książkowych oraz lekcji bibliotecznych dla dzieci i młodzieży.
W centrum usług bibliotecznych w nowej siedzibie, czyli od 2010 roku znalazła się praca z czytelnikiem najmłodszym. Praca z dziećmi to cotygodniowe zajęcia w Oddziale dla Dzieci: animacja kulturalna, czytanie książek połączone z rożnymi formami aktywności ruchowej i artystycznej, zabawy animacyjne, zajęcia i warsztaty plastyczne, teatrzyki, filmy, spotkania z ciekawymi osobami z Mińska Mazowieckiego i okolic, zajęcia plastyczne oraz wspólne czytanie książek. Szkoły (podstawowe, gimnazja i szkoły średnie) i przedszkola przychodzą do biblioteki na lekcje biblioteczne i wycieczki, podczas których dzieci i młodzież zapoznają się z pracą biblioteki i zasadami jej funkcjonowania, księgozbiorem, katalogiem komputerowym. Oddział dla Dzieci co roku włącza się w organizacje ogólnopolskiego Tygodnia Bibliotek, w akcje „Cała Polska Czyta Dzieciom i my też czytamy”, Dzień Dziecka. Uczestniczy w organizacji ferii zimowych i wakacji.
Od kilku lat Oddział dla Dzieci prowadzi akcję „Od 0 do Biblioteki”, która ma na celu pozyskanie najmłodszego czytelnika. Od 2011 roku organizuje Spotkania z ciekawymi ludźmi. W ramach cyklu dzieci mają okazję poznać pracę leśnika, policjanta, obcować ze sztuką, poznawać warsztat dziennikarski. Dla najmłodszego czytelnika, a także starszej młodzieży w czasie wakacji i ferii, od 2011 roku Biblioteka organizuje cykl „Miejska Kinoteka Publiczna przedstawia”. Dzieci i młodzież mają okazję nieodpłatnie uczestniczyć w seansach filmowych oglądając piękne i pouczające filmy. Od 2014 roku w Oddziale dla Dzieci odbywają się Międzykulturowe Warsztaty z Fundacją EBU, realizowane przez wolontariuszy z różnych krajów.
W 2015 roku powstała także Galeria Małego Księcia. W ramach tego przedsięwzięcia cyklicznie będą się odbywały wystawy dla najmłodszych dzieci.
O 2009 roku Biblioteka rozpoczęła współpracę z wydawnictwem MUZA SA. Celem tej współpracy było upowszechnianie czytelnictwa, a zwłaszcza promocja nowości pojawiających się na rynku wydawniczym. W następnych latach do wydawnictwa MUZA SA dołączyły wydawnictwa: Prószyński i s-ka, Rebis, Marginesy oraz wydawnictwo MG. Tłumy czytelników (sala konferencyjna dosłownie pękała w szwach) zgromadziły spotkania z Marią Czubaszek, Szymonem Hołownią, Jarosławem Kretem, profesorem Bralczykiem, czy laureatką nagrody literackiej Nike 2013 – Joanną Bator. Współcześni podróżnicy, ci bardziej i mniej znani, a także ci z lokalnego podwórka mają okazję spotkać się z czytelnikami MBP w ramach cyklu spotkań autorskich „Biblioteka Podróży”, zapoczątkowanych w 2011 roku.
W sposób niekonwencjonalny i nowatorski Miejska Biblioteka Publiczna w Mińsku Mazowieckim postanowiła promować twórczość najlepszych współczesnych pisarzy i poetów polskich. I tak powstała na chodniku przed Biblioteką pierwsza w Polsce Aleja Gwiazd Literatury. W 2014 roku swoją gwiazdę odsłoniła Julia Hartwig, wybitna poetka, eseistka i tłumaczka literatury pięknej. Kto będzie następny? Przekonamy się już niebawem.
„Kochamy czytać!” – pod takim hasłem odbył się w sierpniu 2014 roku piknik czytelniczy, adresowany jest przede wszystkim do dzieci i młodzieży. Spotkania z cyklu Pikników Czytelniczych to bardzo dobry sposób na promowanie – zwłaszcza wśród najmłodszych – i wyrabiane nawyku i dobrego zwyczaju sięgania po książkę.
Biblioteka szczyci się także organizacją tak ważnych dla miasta i regionu imprez jak: inicjatywa MBP i Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich i organizacja Mińskich Spotkań Wydawców Publikacji Regionalnych „Nad Srebrną”. Spotkania te odbywają się w postaci mini – targów, w czasie których wystawcy mają okazję do zaprezentowania dorobku wydawniczego Mińska Mazowieckiego i powiatu mińskiego. 30.11.2011 roku odbyło się „Nocne party w MBP 80. rocznica urodzin Jana Himilsbacha”. Stylizowana na PRL impreza upamiętniająca rocznicę urodzin honorowego obywatela miasta, urodzonego w Mińsku aktora, pisarza, scenarzystę – Jana Himilsbacha.
Miejska Biblioteka Publiczna wychodzi także naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom specjalnych grup użytkowników, a mianowicie niepełnosprawnym oraz seniorom. Od 2013 roku organizuje pracownikami Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego. Rokrocznie Biblioteka jest miejscem obchodów Międzynarodowego Dnia Inwalidów i Osób Niepełnosprawnych. Czytelnikom niedowidzącym i niewidomym Wypożyczalnia i Oddział dla Dzieci MBP wypożyczają audiobooki. W 2014 roku dla Wypożyczalni MBP zakupiono także książki z dużą czcionką. MBP współpracuje z Mińskim Uniwersytetem Trzeciego Wieku. Częstymi gośćmi na seansach filmowych są dzieci i młodzież z Zespołu Szkół Specjalnych w Ignacowie.
W 2014 roku Miejską Bibliotekę Publiczną odwiedziło ponad 129 000 osób, w tym 15526 zarejestrowanych czytelników. Wypożyczyli oni 196224 książki i 2714 audiobooków, natomiast na miejscu w Czytelni skorzystali z 15474 woluminów. W 2014 roku odbyło się 326 imprez.
Na 31.12.2014 zbiory biblioteki r. liczyły ogółem 160918 jednostek inwentarzowych. Przybyło 6594 woluminy i 114 jednostek inwentarzowych zbiorów specjalnych.
Do 1975 roku dyrektorem Miejskiej Biblioteki Publicznej była Irena Langowska. W 1975 roku dyrektorem Mińsko – Mazowieckiego Ośrodka Kultury, w którego strukturach znalazła się Biblioteka, został Tadeusz Wójcik, a w 1980 roku jego obowiązki przejęła zastępca ds. domu kultury – Łucja Groblewicz. Zastępcą MOK – u i dyrektorem Miejskiej Biblioteki Publicznej została Teresa Sęktas – Chanke, która funkcję tę pełniła do przejścia na emeryturę – 30 kwietnia 2013 roku. W 2010 roku była konstruktorem nowego wizerunku Biblioteki po przeniesieniu placówki do nowej, własnej siedziby przy ul. Piłsudskiego 1a. 1 maja 2013 stanowisko dyrektora Biblioteki objęła Elżbieta Sieradzińska.
Miejska Biblioteka Publiczna w Mińsku Mazowieckim nieustannie dba i umacnia wizerunek biblioteki jako placówki kultury, która aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym miasta i powiatu. Harmonijnie przebiega współpraca MBP z placówkami kultury, oświaty, instytucjami samorządowymi, pozarządowymi, stowarzyszeniami oraz pracowniami artystycznymi. Współorganizuje i wspiera inicjatywy o charakterze kulturalnym i edukacyjnym. Od momentu powstania biblioteka służy mieszkańcom miasta i powiatu mińskiego.
Dzisiejszy wizerunek Miejskiej Biblioteki Publicznej w Mińsku Mazowieckim to praca pokoleń zaangażowanych dyrektorów oraz twórczych pracowników.
Opracowała Bożena Szczęsna
